Pravi odabir terapije bola u individualnom pristupu

Bol se prema AISP definiše kao neprijatni senzorni i emotivni doživlјaj sa aktuelnim ili pretećim oštećenjem tkiva. ^(1,2)

Farmakoterapija bola- značaj individualnog pristupa:

Kod pacijenata postoje značajne razlike kako u percepciji bola, tako i u odgovoru na terapiju. Zbog toga je izbor terapije individualan i treba da zavisi od vrste, jačine i dužine trajanja bola, komorbiditeta koje pacijent ima, ostalih lekova koje uzima i osobina samog analgetika.⁽³⁾

Cilj terapije bola je da se obezbedi maksimalna efikasnost uz minimalne neželjene efekte za za svakog pacijenta pojedinačno.⁽³⁾

Postoji značajna razlika između akutnog i hroničkog bola.

• Akutni bol je obično znak bolesti, predstavlјa upozorenje, pa prvenstveno treba lečiti uzrok bola, ali treba tretirati i bol. Otklanjanjem uzroka bola najčešće prestaje i bol.^(4,5,6)
• Hronični bol je bolest za sebe, značajno remeti kvalitet života pacijenata u svim njegovim segmentima, često postoji i nakon otklanjanja uzroka bola te ga treba lečiti kao posebnu bolest. ^(7,8)

Izbor leka za akutni i hronični somatozenzitivni nociceptivni bol zavisi od jačine bola i komorbiditeta.⁽⁸⁾

Kod umereno jakih bolova koristan izbor su NSAIL. Akutna bolna stanja kao sto su uganuća i ušinuća, direktne povrede, lumbosakralni bolovi, tenozinovitis i burzitis, bolni menstrualni ciklus, zubobolje, glavobolje mogu se uspešno tretirati natrijumovim solima naproksena.^(8,9)

Naproksen natrijum se brzo i potpuno apsorbuje iz GIT-a i na taj način nudi brz početak ublažavanja bola. Ima dug biološki poluživot što za posledicu ima dug analgestski period.⁽¹⁰⁾ Uz to naproksen natrijum ima najniži relativni rizik za KV komplikacije među nesterodima.^(11,12)

Hronična bolna stanja kao reumatoidni artritis (RA), osteoartritis (OA), mogu biti uspešno tretirana naproksen natrijumom, naročito ako postoje KV komorbiditeti.^(12,13)

Kod akutnog gihta, za postoperativne bolove, kod zapaljenskog reumatizma RA, OA, akutnog i hroničnog somatskog nociceptivnog bola jakog inteziteta koriste se visoko selektivni inhibitori enzima COX₂.^(13,14,15) Dobri su analgetici, imaju brz početak delovanja, dug analgetski period ali treba biti oprezan kod KV komorbiditeta, stanja nakon CVI.^(16,17) Njihov najpoznatiji predstavnik na našem tržištu je etorikoksib.^(18,19)

Za neuropatski bol lekovi prve linije po vodičima su pregabalin i antidepresivi. Pregabaliln – inhibitor Ca kanala i inhibitori ponovnog preuzimanja serotonina i noradrenalina (duloksetin) su efikasni u lečenju dijabetične polineuropatije, polineuropatijie kod koštanomišinih bolesti (diskopatije, kompesive neuropatije mediijanusa sy carpalnog tunela), fantomskog bola, neuralgija, kancerskog bola. ^{(20,21,22,23)}

Fiksna kombinacija tramadola i paracetamola pruža efikasniju analgeziju sa manjim dozama u odnosu na monoterapiju. Pogodnosti ove kombinacije su:

• nije potrebno prilagođavanje doze leka kod starijih
• ne utiče na agregaciju trombocita
• ne uzokuje ulkuse i krvarenja u GI traktu
• ne remeti bubrežnu funnkciju
• može se kombinovati sa NSAIL-ma. ^(24,25,26)

Fiksna kombinacija tramadola i paracetamola ima široku paletu indikacija za somatski nociceptivni, neuropatski i kombinovni bol. Indikovana je kod jakog bola inteziteta preko 4 po VAS-u: postoperativni bol, bol nakon povreda, migrene, akutni i hronični muskuloskeletni bol, lumbalni bol diskogenog porekla, dijabetična polineuropatija, OA, RA, ankilozirajući spondilitis, fibromiajlgija, maligni bol.^{(27,28,29,30)}

Zadovoljlavajuća terapija bola postiže se individualnim pristupom, pravilno odabranim alagetikom, adekvatnom dozom, dovoljno dugom terapijom. Multimodalni princip uz individualni pristup daje najbolje rezultate.

Reference:

1. Brkić, Selmira. „Patofiziologija bola.“ Akutni bol–značaj i liječenje: 5.
2. Dragišić-Dokmanović, Božana, Miroslava Pjević, and Velibor Vasović. „OD BOLA DO LEKA.“ NAUČNI Č A SOPIS URG ENTNE MEDICINE: 227.
3. http://www.medrat.edu.rs/Cirilica/Materijal/Peti%20nacionalni%20kongres/Prezentacije/14.%20Dejana%20Ruzic%20Zecevic%20-%20Farmakoterapija%20bola.pdf
4. Atkinson, Timothy J., and Jeffrey Fudin. „Nonsteroidal antiinflammatory drugs for acute and chronic pain.“ Physical Medicine and Rehabilitation Clinics 31.2 (2020): 219-231.
5. Puntillo, Filomena, et al. „Pathophysiology of musculoskeletal pain: a narrative review.“ Therapeutic Advances in Musculoskeletal Disease 13 (2021): 1759720X21995067.
6. Vugrek, Irena. Menadžment liječenja akutne boli u KBC Zagreb. Diss. University of Applied Health Sciences, 2017.
7. Stanos, Steven P., Mark D. Tyburski, and R. Norman Harden. „Chronic pain.“ Braddom’s Physical Medicine and Rehabilitation. Elsevier, 2021. 748-773.
8. Cannon, Christopher P., and Paul J. Cannon. „COX-2 inhibitors and cardiovascular risk.“ Science 336.6087 (2012): 1386-1387.
9. Nanaware, Suraj, Amit Nayak, and Alok Pal Jain. „Development And Characterization Of Nasal In-Situ Gel Of Sumatriptan And Naproxen For Effctive Treatment Of Migraine Using 32 Factorial Designs.“ European Journal of Molecular & Clinical Medicine (EJMCM) 7.11: 2020.
10. Stoev, Svetoslav Nikolaev, et al. „Naproxen in Pain and Inflammation–A Review.“ International Journal of Pharmaceutical and Phytopharmacological Research (eIJPPR) 11.1 (2021): 142-148.
11. Moore RA, Derry S, McQuay HJ et al. Single dose oral analgesics for acute postoperative pain in adults (Review). Cochrane Database of Systematic Reviews 2011, Issue 9.
12. McGettigan P, Henry D. (2011) Cardiovascular Risk with Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs: Systematic Review of Population-Based Controlled Observational Studies. PLoS Med 8 (9): e1001098.
13. Fallach, Noga, et al. „Pain Pharmacotherapy in a Large Cohort of Patients with Osteoarthritis: A Real-World Data Analysis.“ Rheumatology and Therapy (2021): 1-13.
14. Lee, Y., C. Rodriguez, and R. A. Dionne. „The role of COX-2 in acute pain and the use of selective COX-2 inhibitors for acute pain relief.“ Current pharmaceutical design 11.14 (2005): 1737-1755.
15. Gajraj, Noor M. „COX-2 inhibitors celecoxib and parecoxib: valuable options for postoperative pain management.“ Current topics in medicinal chemistry 7.3 (2007): 235-249.
16. González-Barnadas, Albert, et al. „Efficacy and safety of selective COX-2 inhibitors for pain management after third molar removal: a meta-analysis of randomized clinical trials.“ Clinical oral investigations 24.1 (2020): 79-96.
17. Majić, Maja. Farmakološka svojstva najčešće korištenih lijekova u (samo) liječenju boli. Diss. University of Zagreb. Faculty of Pharmacy and Biochemistry. Department of pharmacology, 2018.
18. Jagannathan, Hema, et al. „A comparative study of aceclofenac versus etoricoxib in the management of acute low back pain in a tertiary care hospital.“ Journal of drug assessment 9.1 (2020): 60-65.
19. Brigham, Natasha C., et al. „Controlled release of etoricoxib from poly (ester urea) films for post-operative pain management.“ Journal of Controlled Release 329 (2021): 316-327.
20. Davari, Majid, et al. „Pregabalin and gabapentin in neuropathic pain management after spinal cord injury: a systematic review and meta-analysis.“ The Korean journal of pain 33.1 (2020): 3.
21. Kopel, Jonathan, and Gregory L. Brower. „Effectiveness of pregabalin as a secondary treatment for neuropathic pain from postherpetic neuralgia.“ Baylor University Medical Center Proceedings. Vol. 33. No. 3. Taylor & Francis, 2020.
22. Boralli, Vanessa B., and Rua Gabriel Monteiro da Silva. „Investigation of the combination of pregabalin with duloxetine or amitriptyline on the pharmacokinetics and antiallodynic effect during neuropathic pain in rats.“ Pain Physician 24 (2021): E511-E520.
23. Gül, Şule Karabulut, Hüseyin Tepetam, and Hakan Levent Gül. „Duloxetine and pregabalin in neuropathic pain of lung cancer patients.“ Brain and behavior 10.3 (2020): e01527.
24. Van Laar M. et al. Pain treatment in arthritis-related pain: beyond NSAIDs. Open Rheumatol J 6:320-30.
25. Silverfield JC, Kamin M, Wu SC, Rosenthal N. Tramadol/acetaminophen combination tablets for the treatment of osteoarthritis flare pain: A multicenter, outpatient, randomized, double-blind, placebo-controlled, parallel-group, add-on-study. Clin Ther 2002; 24: 282–97.
26. Schug SA. Combination analgesia in 2005 – a rational approach: focus on paracetamol-tramadol. Clin. Rheumatol. 2006; 25:16-21
27. Merchante IM et al. Tramadol/Paracetamol Fixed-Dose Combination for Chronic Pain Management in Family Practice: A Clinical Review. ISRN Family medicine 2013; Article ID 638469.
28. Chang JK et al. Tramadol/acetaminophen combination as add-on therapy in the treatment of patients with ankylosing spondylitis. Clin Rheumatol 2013; 32(3): 341-7.
29. Dhillon S. Tramadol/paracetamol fixed-dose combination: a review of its use in the management of moderate to severe pain. Clin Drug Investig 2010; 30(10): 711-38.
30. Ghini M et al. Effects of a Paracetamol and Tramadol Fixed-dose Combination on Pain, Asthenia, Cognitive Disorders and Sleep Quality in Fibromyalgia . Journal of Pain & Relief 2016; 5(5).